Κλινική Υπνοθεραπεία

Τι είναι η κλινική ύπνωση;

Η κλινική ύπνωση είναι μία κατάσταση εστιασμένης επικέντρωσης της προσοχής, ενώ το σώμα χαλαρώνει άνετα και οι σκέψεις καταλαγιάζουν. Η υπνοθεραπεία είναι μία κατάσταση επιλεκτικά επικεντρωμένης προσοχής, κατά την οποία πραγματοποιούνται βαθιές θεραπευτικές αλλαγές σε γνωστικό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό επίπεδο.

Η ικανότητα βαθιάς χαλάρωσης και επικέντρωσης της προσοχής (ύπνωση) είναι μία φυσική ικανότητα που έχουν όλοι οι άνθρωποι και όχι κάτι που καταφέρνει ο θεραπευτής. Η υπνοθεραπεία «μιλάει» τη γλώσσα του υποσυνείδητου νου, ο οποίος καθορίζει και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας.

Η υπνοθεραπεία για αυτό το λόγο πετυχαίνει συγκεκριμένα (στοχευμένα) και χρονικά σύντομα θεραπευτικά αποτελέσματα. Η κλινική υπνοθεραπεία είναι η εφαρμογή της σύγχρονης νευροεπιστήμης και αποτελεί την πλησιέστερη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που βασίζεται στη νευροβιολογία του συναισθήματος.

Τι είναι η νευροβιολογία του συναισθήματος;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα χρειάζεται, όπως θα έλεγε και Χόρχε Μπουκάϊ (Bucay, 2011) «Να πούμε μια ιστορία»…

• Το συναίσθημα μαθαίνεται από τη βρεφική ηλικία

            Φαντάσου ένα νεογέννητο βρέφος. Δεν μπορεί να σκεφτεί, δεν μπορεί να μιλήσει, δεν μπορεί ούτε καν να διαχωρίσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα. Το μόνο που βιώνει ένα νεογέννητο βρέφος είναι οι αισθήσεις του. Το βρέφος δεν έχει πλήρως ανεπτυγμένο εγκέφαλο. Το λογικό μέρος του εγκεφάλου του δεν έχει ακόμα σχηματιστεί. Για αυτό το λόγο όλες τις πληροφορίες που παίρνει ο εγκέφαλός του από το περιβάλλον του τις επεξεργάζεται αισθητηριακά, δηλαδή μέσω των αισθήσεών του.

            Αυτό, λοιπόν, σημαίνει πως τις εμπειρίες που βιώνει ένας άνθρωπος στη βρεφική του ηλικία τις αποθηκεύει στο μυαλό του ως αισθήσεις και σιγά σιγά καθώς μεγαλώνει, ως συναισθήματα. Αρχικά, το βρέφος νιώθει τα συναισθήματά του στον απόλυτο βαθμό, δηλαδή νιώθει απόλυτη ευφορία ή απόλυτο τρόμο. Σιγά σιγά, όμως, μαθαίνει να διαβαθμίζει τις συναισθηματικές του εμπειρίες και την ένταση των αισθήσεών του.

            Μέχρι και τα 3 έτη της ζωής του ο άνθρωπος δεν μπορεί να σκεφτεί και να πράξει λογικά. Το μέρος του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη γνωστική επεξεργασία των ερεθισμάτων αναπτύσσεται μετά τα 3 έτη ζωής. Από εκεί και πέρα, αρχίζει να επεξεργάζεται τις εμπειρίες του και γνωστικά, δηλαδή το μυαλό του αρχίζει να παράγει σκέψεις. Τότε ξεκινάει μία υπέροχη και μοναδική για τον κάθε άνθρωπο διαδικασία. Οι αισθήσεις και τα συναισθήματα που ήδη έχει καταγράψει ο βρεφικός εγκέφαλος αρχίζουν να συνδέονται με τις νεογέννητες σκέψεις του. Και κάπως έτσι ο κόσμος αλλάζει και όλα αποκτούν νόημα.

• Στη νηπιακή ηλικία δημιουργούνται οι σκέψεις και έπειτα οι πεποιθήσεις

            Το παιδί αρχίζει να διαμορφώνει νοήμονες σκέψεις για τον εαυτό του, για τους άλλους και για τον κόσμο. Η κάθε μία κατάσταση που ζει προκαλεί άμεση αντίδραση στο συναίσθημα που ήδη έχει καταγραφεί εκεί τα πρώτα 3 χρόνια ζωής και έπειτα συνδυάζεται με σκέψεις. Λεπτό το λεπτό και μέρα με τη μέρα χτίζεται η προσωπική του κοσμοθεωρία. Οι σκέψεις γίνονται πεποιθήσεις και μαζί με τα συναισθήματα και τις αποθηκευμένες εμπειρίες δημιουργούν τα σχήματα. Δηλαδή, ένα ολοκληρωμένο σύνολο γνώσης για τον εαυτό και τον κόσμο.

• Ο ρόλος του συναισθήματος στο εδώ και τώρα

            Όταν ένας ενήλικας στο παρόν βιώνει ένα συναίσθημα που δεν ταιριάζει στην κατάσταση ή με τη λογική του σκέψη το κρίνει ως υπερβολικό ή παράλογο, αυτό που συμβαίνει είναι ότι κάποιο ερέθισμα ενεργοποίησε ένα συναίσθημα που ο εγκέφαλος έχει καταγράψει από βρεφική ηλικία, άρα προηγείται της σκέψης. Πρακτικά αυτό μπορεί να συμβαίνει στην εκδήλωση μίας κρίσης πανικού, κατά την οποία ο εγκέφαλος ενεργοποιεί το σύστημα «μάχης ή φυγής» που διαθέτει, προκειμένου να αντιμετωπίσει απειλητικές καταστάσεις.

            Το άτομο μπορεί κατόπιν να αξιολογήσει την κατάσταση και να μην μπορεί να κατανοήσει την αντίδρασή του. Και πράγματι εδώ υπάρχει μία μη ρεαλιστική αντίδραση σε ένα αντικειμενικά ουδέτερο ερέθισμα (π.χ. κρίση πανικού μέσα σε έναν κινηματογράφο). Αφ’ ενός η κρίση πανικού μπορεί να πυροδοτήθηκε από μία σκέψη, αφετέρου μπορεί να ενεργοποιήθηκε απλά από μία «αθώα» σωματική αίσθηση ή μία συναισθηματική μνήμη.

            Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι ακόμα κι αν αντιμετωπίσουμε τη σκέψη, σε αυτή την περίπτωση η αντίδραση θα παραμείνει ανέγγιχτη.

Η κλινική ύπνωση παρεμβαίνει δυναμικά στην ασύγχρονη εκδήλωση των συναισθηματικών εμπειριών.

Πως μπορεί να βοηθήσει η κλινική ύπνωση στην αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών;

            Η κλινική ύπνωση είναι θεραπεία υποσυνειδήτου, δηλαδή η μέθοδος της κλινικής υπνοθεραπείας  στοχεύει σε υποσυνείδητες αλλαγές.

Τι είναι το υποσυνείδητο;

Τα τρία επίπεδα λειτουργίας του νου (συνειδητό, υποσυνείδητο και ασυνείδητο) ανακαλύφθηκαν αρχικά από τον Freud (Freud, 2022).

Καθημερινά λαμβάνουμε έναν υπερβολικά τεράστιο όγκο πληροφοριών, οι περισσότερες από τις οποίες δεν περνούν καν στην αντίληψή μας. Ο συνειδητός μας νους, δηλαδή εκείνες οι πληροφορίες που γνωρίζουμε ότι έχουμε, κρατάει μόνο ότι χρειάζεται να γνωρίζουμε για να λειτουργήσουμε στην καθημερινότητά μας. Έτσι πολλά πράγματα υπάρχουν σε ένα επίπεδο του νου για το οποίο δεν έχουμε άμεση επίγνωση (Mlodinow, 2021).

            Πιο συγκεκριμένα, φανταστείτε ότι κάθε δευτερόλεπτο ο νους λαμβάνει περίπου 11 δισεκατομμύρια bitπληροφοριών. Από αυτά ο συνειδητός νους συγκρατεί μόνο ελάχιστα, περίπου 16 έως 50! Καταλαβαίνετε ότι το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς μας τελικά το καθορίζει το υποσυνείδητο μέρος του εαυτού μας και όχι το συνειδητό (Mlodinow, 2021).

Με ποιο τρόπο η ύπνωση «μιλάει» στο υποσυνείδητο;

            Για να γίνει κατανοητός ο τρόπος με τον οποίο η ύπνωση λειτουργεί και επεμβαίνει στον υποσυνείδητο νου χρειάζεται να μιλήσουμε για την διαδικασία της ύπνωσης.

• Η διαδικασία της ύπνωσης

            Η σύγχρονη κλινική υπνοθεραπεία γίνεται με τον θεραπευόμενο να κάθεται σε μία αναπαυτική πολυθρόνα-relax. Το άτομο δεν χρειάζεται να κάνει απολύτως τίποτα πέρα από το να αισθανθεί όσο πιο άνετα μπορεί να αισθανθεί στην υπέροχη αναπαυτική πολυθρόνα της ύπνωσης. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει να χαλαρώσει, δεν χρειάζεται να προσπαθήσει για τίποτα. Ο υπνοθεραπευτής του δίνει οδηγίες και συνήθως η πρώτη οδηγία που δίνει είναι ο θεραπευόμενος να κλείσει τα μάτια του. Φυσικά, μπορεί να γίνει ύπνωση και με ανοιχτά μάτια, είναι όμως προτιμότερο το άτομο να αφήσει τα μάτια του να κλείσουν, έτσι ώστε να απομονώσει για λίγο τις αισθήσεις του από τα εξωτερικά ερεθίσματα και να ενεργοποιηθεί η φαντασία του και η ικανότητα του να δημιουργεί εικόνες. Αυτή η διαδικασία αρχικά ενισχύει τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου.

• Η νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου

            Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα που ονομάζονται νευρώνες. Οι νευρώνες συνδέονται μεταξύ τους σχηματίζοντας συνάψεις. Αυτές οι συνδέσεις των νευρώνων συντελούν στη δημιουργία των σκέψεων και των συναισθημάτων, και φυσικά σε οποιονδήποτε εγκεφαλικό μηχανισμό. Οι συνδέσεις αυτές όμως δεν είναι στατικές, αλλάζουν και αναδιαμορφώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Η διαδικασία αλλαγής των νευρωνικών διασυνδέσεων ονομάζεται νευροπλαστικότητα.

• Νευροπλαστικότητα και ύπνωση

            Η νευροπλαστικότητα είναι ο λόγος που η υπνοθεραπεία είναι αποτελεσματική. Η υπνοθεραπεία, όπως είπαμε παραπάνω, είναι ουσιαστικά μία κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης. Σε αυτή την κατάσταση βαθιάς χαλάρωσης τα εγκεφαλικά κύματα λειτουργούν σε χαμηλότερες συχνότητες και αυτό σημαίνει ότι το υποσυνείδητο είναι πιο ανοιχτό σε νέες πληροφορίες (Rosenzweig et al., 2005).

            Τα υπνοθεραπευτικά σενάρια, δηλαδή αυτά που λέει ο υπνοθεραπευτής στον άνθρωπο που βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης, είναι ειδικά σχεδιασμένα σενάρια που μπορούν να προσαρμοστούν σε κάθε άνθρωπο ανάλογα με τις ανάγκες του. Βασισμένα σε επιστημονικές μεθόδους και τεχνικές τα υπνοθεραπευτικά σενάρια είναι ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε στο υποσυνείδητο του ατόμου (Hawkins, 2011).

            Ωστόσο, η διαδικασία της ύπνωσης είναι μία ιδιαίτερα πολύπλοκη διαδικασία για να εξηγηθεί σε ένα κείμενο. Η ύπνωση είναι μία εμπειρία. Μία βιωματική εμπειρία. Μπορούμε να συζητάμε πολλές ώρες για αυτό, αλλά μόνο όταν το βιώσεις θα το κατανοήσεις πλήρως.

Η κλινική ύπνωση αντιμετωπίζει αποτελεσματικά πλήθος καθημερινών προβλημάτων όπως:

• αγχώδεις διαταραχές
• διαταραχές διάθεσης
• έλλειψη αυτοπεποίθησης/αισθήματα κατωτερότητας
• άγχος εξετάσεων
• διακοπή καπνίσματος
• παχυσαρκία
• διαχείριση πόνου
• σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου/αυτοάνοσα νοσήματα
• διαταραχές ύπνου
• διαχείριση θυμού

Απελευθερώσου από τα συμπτώματα που σε δυσκολεύουν.

Κλείσε τώρα το ραντεβού σου για μία συνεδρία κλινικής ύπνωσης.

Η θεραπεύτρια θα αξιολογήσει την δική σου μοναδική περίπτωση και θα σου προτείνει ένα εξειδικευμένο θεραπευτικό πλάνο.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Bucay, J. (2011). Να σου πω μια ιστορία. Όπερα.

Δόβελος, Γ. (2020). Σύγχρονη κλινική ύπνωση – Βιοθυμική υπνοθεραπεία. Λευκό Μελάνι.

Freud, S. (2018). Η ερμηνεία των ονείρων. Πλέθρον.

Hawkins, J. P. (2011). Ύπνωση και στρες. Διαδραση.

Mlodinow, L. (2021). Κάτω από το κατώφλι. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Rosenzweig, R. M., Breedlove, M. S., & Watson, V. N. (2005). Βιολογική ψυχολογία. Παρισιανού Α.Ε.

Young, J. E., Klosko, S. J., & Weishaar, M. E. (2013). Θεραπεία σχημάτων: Θεωρία και πρακτική. Πατάκης.